Και ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από τον Συκουτρή που δείχνει ότι τα προβλήματα της αρχαιοκριτικής δεν είναι νέα.
Καὶ ὅμως ὀφείλομεν νὰ ὁμολογήσωμεν ὅτι παρ' ἡμῖν ἡ ἀρκετὰ ἐντατικὴ ἐνασχόλησις μὲ τοὺς ἀρχαίους δὲν ἔφερε τοὺς καρπούς, ποὺ ἐπεριμέναμεν, ἀναλόγους πρὸς τὰς καταβληθείσας προσπαθείας. Παρέμεινεν -ἄν ὄχι τ ε λ ε ί ω ς, ὅπως ὑποστηρίζεται- πάντως ὅμως κατὰ μέγιστον μέρος δι' ἡμᾶς γνῶσις καὶ ἐκμάθησις τοῦ γράμματος μᾶλλον, παρὰ προσοικείωσις καὶ δημιουργικὴ ἐπεξεργασία τοῦ πνεύματος τοῦ ἀρχαίου πολιτισμοῦ. Μίαν ἀναγέννησιν πολιτισμικὴν δὲν παρήγαγε παρ' ἡμῖν ἡ κλασσική παιδεία, καὶ πρέπει κανεὶς νὰ δαπανήσῃ καὶ προσπάθειαν πολλὴν καὶ ὅλον τὸ ἀπόθεμα τῆς καλῆς θελήσεώς του, διὰ ν' ἀνεύρῃ ἴχνη τινὰ ἀνθρωπιστικῆς της ἐπιδράσεως εἰς τὸν πνευματικόν μας βίον τοῦ παρελθόντος αἰῶνος.
Οἱ μαθηταὶ οὐδέποτε κατόρθωσαν ν' ἀνακαλύψουν τὰς ὡραιοτάτας ἐκείνας, τὰς ὁποίας ἀπεστήθιζον ἀπὸ τὸ ἐγχειρίδιον γραμματολογίας, πολὺ δὲ ὀλιγώτερον νὰ τὰς αἰσθανθοῦν. Καὶ οἱ διδάσκαλοί των εἰς τὰ γυμνάσια δὲν ἠμποροῦσαν ὑπὲρ αὐτῶν οὔτε νὰ τοὺς διαφωτίσουν οὔτε νὰ τοὺς θερμάνουν. ...
Τὸ ἀποτέλεσμα ἦτο ὅτι οἱ μορφωμένοι μας διέβλεπαν εἰς τὴν γραμματικὴν ἐκμάθησιν τῆς ἀρχαίας γλώσσης εἴτε μυστηριώδους τινος καὶ θαυματουργοῦ δυνάμεως πρόσκτησιν, τῆς ὁποίας ἡ μόνη ἀξία -εἰς τὴν ἀντίληψίν των- ἦτο ὁ κόπος ποὺ κατέβαλλον δι' αὐτὴν καὶ ἡ εὐλαβὴς προσατένησις τῶν ἄλλων πρὸς τὸν ἀποκτήσαντα τὴν γνῶσιν αὐτὴν,-εἴτε χάσιμον χρόνου ἄσκοπον. Καὶ τὰ δύο ἀλλότροια τοῦ σκοποῦ τῆς ἀνθρωπιστικῆς παιδείας. Ἡ μεγάλη πλειονότης ἀπέφευγε νὰ ἀνοίξῃ κανένα ἀπὸ τοὺς "συγγραφεῖς" τοῦ σχολείου κατόπιν, ἀφοῦ δὲν εἶχαν τίποτε νὰ τῆς δώσουν. Ὅσοι δὲ τοὺς ἄνοιγαν καὶ κατόπιν, -καὶ ἦσαν ἀρκετοί- ἐδοκίμαζαν βεβαίως ἀληθινὴν εὐφροσύνην ἀπὸ τὴν ἀνάγνωσίν των, ἀλλ' εὐφροσύνην, ποὺ δημιουργεῖ αὐτὴ ἡ ἐνασχόλησις τοῦ πνεύματος, ἀνεξαρτήτως τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἐνασχολήσεως, ἀνάλογον μὲ τὴν καλαισθητικὴν συγκίνησιν τοῦ μαθηματικοῦ ἐνώπιον τῶν ἥκιστα αἰσθητικῶν ἐξισώσεών του.
[Ι. Συκουτρής, Ἐπιλεγόμενα εἰς τὸ ἔργον του Th. Zielinsky Ἡμεῖς καὶ οἱ ἀρχαῖοι, σελ. 104-105. Στο Μελέται καὶ ἄρθρα. Αθήνα: Εταιρεία Σπουδών Μωραΐτη 1956].
